Phân tích sự khác biệt giữa ví MPC và các phương pháp lưu trữ truyền thống

Cụm từ khôi phục (seed phrase) và mô hình khóa riêng

Mô hình bảo mật ví điện tử đầu tiên và vẫn phổ biến nhất dựa trên việc tạo ra khóa riêng và cụm từ khôi phục (seed phrase) tương ứng. Phương pháp này trao toàn quyền kiểm soát cho người dùng: chỉ cần sở hữu cụm từ khôi phục, người dùng kiểm soát hoàn toàn tài sản liên quan. Ưu điểm của mô hình là sự đơn giản: chỉ cần nhập lại cụm từ vào bất kỳ phần mềm hoặc thiết bị phần cứng tương thích nào để phục hồi ví. Tuy nhiên, sự đơn giản này cũng tạo ra rủi ro lớn. Nếu mất cụm từ khôi phục, người dùng sẽ vĩnh viễn mất quyền truy cập vào tài sản; nếu bị đánh cắp, kẻ gian sẽ kiểm soát toàn bộ tài sản. Mô hình này thể hiện sự tự chủ tuyệt đối nhưng cũng rất dễ tổn thương.

Với cá nhân, cụm từ khôi phục là rủi ro lớn, vì việc lưu trữ an toàn đòi hỏi biện pháp vật lý không dễ thực hiện. Viết cụm từ lên giấy có thể khiến bị mất trộm, cháy hoặc hỏng do nước. Lưu trữ kỹ thuật số lại dễ bị phần mềm độc hại hoặc lừa đảo tấn công. Đối với tổ chức, mô hình này không phù hợp vì tập trung quyền kiểm soát vào một điểm duy nhất, dễ trở thành điểm yếu. Dù quy trình nội bộ có chặt chẽ đến đâu, chỉ cần một cá nhân tiếp cận được cụm từ khôi phục là mọi kiểm soát có thể bị phá vỡ. Trong bối cảnh này, thiết kế phân tán và hệ thống chia sẻ ngưỡng của ví MPC đã tạo ra sự khác biệt rõ rệt so với mô hình khóa riêng.

Ví phần cứng

Ví phần cứng được phát triển để cải thiện mô hình khóa riêng bằng cách tách biệt khóa riêng trong thiết bị chuyên dụng. Thiết bị này giữ khóa riêng ngoài máy tính thông thường, giúp giảm nguy cơ bị phần mềm độc hại hay tấn công từ xa. Việc yêu cầu thao tác vật lý, như bấm nút xác nhận giao dịch trên thiết bị, tăng thêm lớp bảo mật. Nhờ vậy, ví phần cứng được nhiều người dùng cá nhân lựa chọn để bảo vệ tài sản dài hạn.

Dù đã cải thiện, ví phần cứng vẫn có điểm yếu: chỉ có một khóa riêng. Thiết bị có thể an toàn nhưng sao lưu cụm từ khôi phục lại tạo ra rủi ro gốc. Ngoài ra, nếu thiết bị bị mất cắp hoặc hỏng, rủi ro vẫn còn. Đối với tổ chức, ví phần cứng khó áp dụng rộng rãi, vì việc phân phối thiết bị và quản lý sao lưu phức tạp. Ví MPC khắc phục các hạn chế này bằng cách chia khóa riêng thành nhiều phần, loại bỏ sự phụ thuộc vào một khóa riêng mà ví phần cứng không giải quyết được.

Ví đa chữ ký (multisig)

Ví đa chữ ký (multisig) trở thành giải pháp thay thế phổ biến cho mô hình khóa riêng, nhất là với tổ chức. Trong multisig, ví cần nhiều khóa riêng cùng xác thực để phê duyệt giao dịch. Một cấu hình phổ biến là hai trong ba bên ký cho mỗi giao dịch. Thiết kế này giúp phân tán quyền kiểm soát và giảm rủi ro khi một khóa bị lộ. Ngoài ra, có thể đặt các quy tắc ký khác nhau cho từng loại giao dịch.

Điểm mạnh của ví multisig là được thực thi trực tiếp trên blockchain: yêu cầu nhiều chữ ký được ghi nhận rõ ràng, đảm bảo giao dịch không bị vượt qua quy định. Tuy nhiên, sự minh bạch này cũng là điểm yếu: giao dịch multisig dễ bị phát hiện trên chuỗi, làm lộ cấu trúc quản trị và giảm tính riêng tư. Thêm vào đó, mỗi chữ ký được ghi lên chuỗi khiến chi phí tăng. Hơn nữa, multisig chỉ áp dụng với từng blockchain cụ thể, khó chuyển quy tắc sang blockchain khác mà không chỉnh sửa. Điều này làm giảm sự linh hoạt của multisig trong môi trường đa chuỗi.

So sánh ví MPC với multisig

Ví MPC cũng phân tán quyền kiểm soát như multisig nhưng khắc phục nhiều điểm yếu. Thông qua tính toán hợp tác để tạo một chữ ký tiêu chuẩn, MPC giúp giao dịch không khác gì giao dịch ký bởi một khóa riêng. Điều này bảo vệ quyền riêng tư, không ai biết số bên tham gia hoặc cấu trúc quản trị. Đồng thời, chỉ cần một chữ ký được ghi lên chuỗi nên chi phí giảm, bất kể số người tham gia. MPC cũng không phụ thuộc vào giao thức cụ thể, có thể dùng trên nhiều blockchain mà không cần multisig riêng.

Việc phối hợp ngoài chuỗi giúp MPC linh hoạt hơn. Chính sách quản trị có thể được cập nhật mà không cần thay đổi trên chuỗi. Ví dụ, doanh nghiệp có thể thay đổi ngưỡng ký hoặc thêm thành viên mà không cần chuyển tài sản hoặc sửa hợp đồng blockchain. Tính thích ứng này giúp MPC phù hợp với tổ chức có thành viên và chính sách thay đổi thường xuyên. Ngược lại, multisig thường phải triển khai lại và chuyển tài sản khi thay đổi chính sách, gây thêm rủi ro và phiền toái.

Sự chấp nhận của tổ chức và quản trị

Khác biệt giữa MPC và các mô hình cũ thể hiện rõ ở cấp tổ chức. Cụm từ khôi phục và ví phần cứng không đáp ứng nhu cầu phân quyền, quản trị và kiểm tra của doanh nghiệp. Multisig chỉ là giải pháp tạm thời, nhưng sự minh bạch, chi phí cao và thiếu linh hoạt hạn chế ứng dụng thực tế. Ngược lại, ví MPC tạo nền tảng bảo mật tích hợp mật mã với yêu cầu quản trị. Tổ chức có thể xây dựng chính sách dựa trên phê duyệt theo ngưỡng, tách biệt địa lý các phần khóa và phân quyền truy cập, mà không cần công khai cấu trúc lên blockchain.

Về vận hành, ví MPC hỗ trợ doanh nghiệp duy trì hoạt động liên tục: nếu mất một phần khóa, hệ thống vẫn hoạt động khi đạt đủ ngưỡng. Cơ chế làm mới chủ động giúp tổ chức thường xuyên thay đổi phần chia khóa, đảm bảo an toàn lâu dài. Những tính năng này phù hợp với quy chuẩn quản trị rủi ro và tuân thủ của cơ quan quản lý, kiểm toán và tổ chức tài chính lớn, lý giải vì sao MPC ngày càng được ưu tiên cho giải pháp lưu ký tài sản chuyên nghiệp.